Goedemorgen, alweer deze zaterdag op een godsonmogelijk tijdstip. Waarom ik nu weer wat te melden denk te hebben is niet uit enkel rancune - nee, het is een bittere constatering waar ik al jaren tegenaan loop die mij bevestigt dat het heilige geloof in meritocratie een leugen is, een daarbij de systeemprogrammering die alles individueel oorzaak en gevolg laat hebben. Een doelbewuste strategie om de opgelegde aangeleerde machteloosheid exact op zijn plek te houden - en de macht ook.
Heb je ooit stil gestaan bij de uitdrukking “Voor de dubbeltje geboren zul je nooit een kwartje worden…” ? - Dit is een systeemlogica. Het beschrijft geen eigenschappen van mensen. Mensen worden niet als dubbeltjes noch kwartjes geboren. En als het leven mij iets geleerd heeft dan is het dat wie niet stil staat bij dit soort culturele invloeden en beseft door wie of wat er gesproken wordt, en onherroepelijk slachtoffer van zal blijven.
In het kort is het op dit moment nog zo, dat ik niet alle middelen krijg aangereikt die ik zou wensen - omdat het systeem geen concurrentie duldt. Het systeem is opgebouwd uit laffe individuutjes die individueel ongeveer allemaal evenveel letterlijke shit produceren. Alleen sommigen van hen bepalen waar de rest hun shit mag achterlaten. Zij het in leuk woninkje danwel op het openbare toilet of moest het schijten in een gat in andermans tuin. Dit zijn geen natuurwetten namelijk. En voor zeker, zij die schijten in een mooie rijtjeswoning, kunnen hun schijt netjes draperen alsof zij volledig zelf verantwoordelijk zijn voor de structuur waarbinnen zij redelijk anoniem hun behoefte in het openbare riool laten afvoeren. Wellicht vinden zij hun shit wel goed terecht komen. Misschien hallucineren ze zelfs dat ze dit zelf zo hebben gewild. Hun schijt netjes in buisjes onder huisjes afgevoerd en betaald met een anonieme gemeentelijke heffing. Althans, de belasting is niet meer gekoppeld aan de shit - maar aan het aantal bewoners van het desbetreffende schijthuis. Wanneer alle verplichtingen als een gedresseerde aap worden afgevinkt, mag de bewoner hier schijt blijven hebben.
Maar zij die in het bos of langs de wegen moesten schijten, zij zullen veel minder het idee hebben dat zij gekozen hadden voor die plek. Zeker wanneer zij weet hebben van de getrainde aapjes elders.
Zie hier, de mythe van vrije wil ontmaskerd binnen de kaders van waar uw latrine zich ophoudt. De plaats waar u uw schijtbelasting betaalt is zeer bepalend voor hoe u op uw gemak kunt zijn. En u weet dat. En zij die het systeem van belastingen en complex samenleven ondanks alle uiteenlopende doelen van mensen in stand houden weten dit ook.
Wij dienen met zijn allen een zeer fragiel, hoog complex systeem - dat ultiem de macht tot opsluiten, vernedering en ‘behandeling’ tegen afwijkende stemmen zal aanwenden om zichzelf in stand te houden. Natuurlijk valt dat zwaard tweeledig. We willen beschermd worden tegen zij die zonder gevoerde reden of ratio er op los beuken en wandaden begaan. Maar tegelijkertijd is het hele systeem van schuiven met aansprakelijkheid, verantwoordelijkheid en ultiem waar iemand zijn behoefte mag doen een farçe die niet zelden uitmondt in een karikatuur van de orde die zij pretendeert te scheppen. Illustratief is een verzekeraar die stopt vanwege de regeldruk.
Dus voordat ik nog verder uitweid in duizend voorbeelden van de systemen die we bedacht hebben en de verhalen die we verzinnen om die systemen in stand te houden zal ik weer naar mijn kern gaan. Mijn illustratief voorbeeld, van mijzelf.
Twintig jaar lang voelde mijn traject niet als een weg naar herstel, maar als een duurzame oefening in het bestrijden van mijn eigen autonomie. Het was een repressief regime, verpakt in zinloze contexten, woorden en, ja, zelfs clowns. Het doel leek duidelijk: mij vooral niet de macht en de regie geven waar ik zo naar verlangde. Mij niet tot bloei laten komen.
Deze conclusie trek ik niet zomaar. Ik heb het herhaaldelijk en met nadruk aangegeven, destijds in Raalte en bij de Zwolse Poort: ik wilde studeren. Ik wilde geholpen worden om die stap te zetten, om mijn geest te voeden en een toekomst op te bouwen. Het antwoord was een oorverdovende stilte. In plaats van intellectuele uitdaging kreeg ik zinloze schoonmaakoefeningen. Ik werd gedwongen te presteren op een middelmaat waar ik mentaal van stierf.
En nu, twintig jaar later, hoop je dat de dingen anders zijn. Je hoopt dat het systeem geleerd heeft, dat er nu wel ruimte is voor de individuele wens, voor echte groei. Maar ik kan het heel moeilijk geloven, ook al zou ik het nog zo graag willen. De littekens van het systematisch ontkend worden van je potentieel zijn diep.
Als we het over trauma hebben, is dit het. Dit is een deel van de puzzel.
Mijn uitingen kunnen soms scherp zijn, agressief of sarcastisch. Maar daaronder schuilt een onwijs groot verdriet. Het is het verdriet van niet gehoord worden, van het moeten vechten voor de meest basale vorm van zelfontplooiing, en van het besef dat een systeem dat is ontworpen om te helpen, je het gevoel kan geven dat je wordt gebroken.
Echte verbetering in de psychiatrie begint niet op papier, maar in de erkenning van deze ervaringen. Het begint bij het geven van regie, het ondersteunen van dromen en het begrijpen dat een mens meer is dan een set symptomen die gemanaged moeten worden. Een mens is een potentieel dat tot bloei wil komen.
Dus ja, ik krijg nu niet de macht - de kracht, de financiële middelen direct waar ik om vraag of waarvan ik denk dat ik het nodig heb. En niet alleen voor mijn eigen bestwil, dat kan na 2 decennia wel als feit worden aangenomen.
Maar ook omdat degenen die momenteel de stappen en de planning doen van de toegeworpen klusjes op mijn loopbaan precies en minutieus bijhouden wat ik daarmee doe en wat ik er aan overhoud zodat ik tot op het dubbeltje precies op mijn bankrekening gemicromanaged word door wetenschappers en andere mensen die wel de macht zijn gegeven die mij aanvankelijk ook in het vooruitzicht was gesteld met het gymnasium of later dan maar de HBO.
En de structurele tegenwerking die ik nu nog ervaar, is een zeer realistisch lijkende safe-guard dat ik niet full “global thermonucleair warfare” op je kutland ga.
Maar is het waar? Als je kijkt naar de afgelopen 6 jaren waarin ik mijn aard keer op keer heb bewezen en absoluut geen gevaar ben gebleken dat in zulke mate gemicromanaged dient te worden?
Is het rechtvaardig dat ik duurzaam klein gehouden word?
Is het eerlijk om mij te betichten van de regie te hebben en te krijgen terwijl ze weten dat ik nog niet heb wat ik nodig heb?